Zihin
Başlıktaki
sözcük, İngilizce orijinali Amazon.Com’da
hem elektronik hem de basılı olarak bulunabilen 2011’de Edge Vakfı kurucusu
edebiyat ajanı John Brockman’ın
editörlüğünde yayımlanmış olan “Mind”
(*) adlı popüler bilim kitabının 2013 yılı sonunda Alfa/Bilim tarafından yapılmış Türkçe çevirisinin adıdır (**). Kitap
hakkında daha geniş ve ayrıntılı tanıtım bilgisine http://www.kadikoydusunceplatformu-kitap.blogspot.com.tr/
adresindeki KDP-Kitap bloğumuz için Ümit Ersöz tarafından hazırlanmış olan
yazıyı okuyarak ulaşmak mümkündür.
Benim Zihin sözcüğünü başlığa koymamın nedeni
ise yapıt ve zihin konusuna dair deneme mahiyetinde kısa bir inceleme yapma
niyetimdir. Bu kapsamda yazıdaki konuları farklı bir bakıştan ele alarak
kitabın genel (üst, meta) eleştirisini, yani yazınsal konumlanışına dair
incelemesini yapmaya çalışacağım.
Kitap, Edge.org’a (***) üye tanınmış on altı
uzman yazar tarafından beyin, bellek, kişilik ve mutluluk konularının ele
alındığı zihin olgusuna dair bilimsel bir antoloji kimliğindedir. İçerik, ikisi
röportaj, diğerleri makale olarak deneme tarzında kaleme alınmış toplam on
sekiz yazıdan oluşmaktadır.
Öte yandan giriş
bölümündeki ayrıntıdan, kitaptaki ana fikrinin Brockman tarafından ünlü fizikçi
Freeman Dyson’a ait olan 21.
Yüzyılın “teorik” (****) biyoloji çağı olacağı görüşüne dayandırıldığı
anlaşılmaktadır. Nitekim müfredata bakıldığında, bu görüş bağlamında insan
zihni hakkında yazılmış makaleler arasından bilincin karmaşıklığını çözmeye
yönelik fikir üretmiş olanların özellikle seçilmişliğinden böyle bir tercihi bunun
yansıması olarak görmek mümkündür.
Ayrıca
yazıların sıralanışından, bunların kitabın günümüz üçüncü kültürü (*****) için popüler bilimsel bir kesit oluşturması
amacı ile J. Brockman’ca bu görüşü destekleyen
bir konu akışıyla sunulmuş olduğu da anlaşılmaktadır.
Gene dikkat
çeken bir husus olarak, popüler bilim kitaplarında genelde göze çarpan bir
özellik olan referans verme olgusuna daha az yer verilerek okumada akıcılık
sağlanması yoluyla kolay anlaşılırlığın artırılması yönü yeterli düzeyde önemsenmiş
olduğunu da söyleyebilirim.
Ancak ayrıca,
yazılarda ortaya konan fikirlerin farklı yazarlara ait olmasının kaçınılmaz bir
sonucu içeriğe egemen olan eklektik yaklaşım tarzının konuların ana fikir bağlamında
okurun zihninde bütünleşmesine ket vurmakta olduğunu özellikle de belirtmek
isterim.
Bu açıdan baktığımda,
fikirlerin derlenmesi tarzında diğer tanınmış bir popüler bilim yazarı olan John Gribbin tarafından ayni amaçla
hazırlanmakta olan kitapların tek bir zihinden çıkmış olmalarının sağladığı konuyu
bütünleştirici avantaj ile okur için çok daha anlaşılır ve akıcı olduğunu görüyorum.
Sonuç olarak
söylemek gerekirse yapıtların tek kişi tarafından yazılmış olması onların
temsil ettiği ana düşüncenin okurlarca daha kapsamlı ve kolay olarak bütünleştirilme
yolu ile özümsenmesine neden olmaktadır. Bu açıdan popüler kitap olgusundaki
çok yazarlılık konusunun insani kavrayışa olumlu katkı yapmakta olduğunu iddia
etmenin doğru olmadığı kanısındayım.
Mustafa
Özcan (1
Şubat 2014)
___________________
(*) Brockman,
John, Ed. (2011), Mind, HarperCollins.
(**)
Brockman, Jonh, Ed. (2013),Zihin,
Alfa/Bilim
(***) http://www.edge.org
(****) Orijinal dilinde ve Türkçe
çevirisinde ‘hesaplamalı’ karşılığı ile geçmesine rağmen
“teorik” sözcüğünün
günümüz akademik dünyasında Türkçe karşılık olarak daha çok tercih edilmekte
olduğunu gördüğümden bu şekilde kullandım.
(*****) Bu kavram hakkında bilgi için “Brockman,
John, (1995), The Third Culture: Beyond
the Scientific Revolution, Simon & Shuster“ referansı tavsiye
edilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder