Wikipedia’ya Dair (*) (Mustafa Özcan, 23 Aralık 2019)
290'dan fazla dilde mevcut ve en az 40 milyon başlıktan
oluşan kalabalık kaynaklı, hipermedya türü bir ansiklopedi olan Wikipedia
genellikle “kalabalık bilgeliği”nin başarılı bir örneği olarak görülüyor.
Ancak doğruluk ve güvenilirlik eksikliği,
konuların eşit olmayan kapsamda konulmuş olması ve yazma kalitesindeki düşüklük
diğer bazı eksikliklerin yanı sıra belirtilebilecek özelliklerindendir. Dahası,
bazı eleştirmenler Wikipedia'yı, bireylerin mülkiyeti olmaktan ziyade “aklı” bir
“sosyal fenomen” olan sosyal böceklerde bulduğumuz gibi, kovan zihninin
gelişiminin bir örneği olarak görüyor. Yani tek tek arılar yerine bir koloniyi
temsil etmekte olan bir durumsallıktır.
Bu çalışma Wikipedia'yı insanlığın bilişsel
evrimi açısından analiz ederek bu tartışmalara ışık tutmaya amaçlamaktadır.
Nöropsikolog Merlin Donald'ın Modern Zihnin Kökeni'ne (1991) bağlandığı ve
bilişsel evrimde (sırasıyla mimetik, dilbilimsel ve dışsal sembolik bir biliş
ile karakterize edilen) üç aşamayı ayırt ettiği, İnternet’in gelişiminin ve
özellikle Wikipedia gibi kalabalık kaynaklı projeler dördüncü, bilgisayar
aracılı bir biliş biçimi olarak anlaşılabilir.
Eğer hominidlerin bilişsel evrimini ve bu
evrimde yazı, matbaa ve bilgisayar ağları gibi kültürel ve teknik eserler
tarafından oynanan rolü incelersek, bireysel zihinlerin artan bir bütünselleştirmeye
doğru geliştiğine tanık oluruz.
Zihin ürünlerinin ve düşünme süreçlerini dış
anılar, softbotlar ve diğer yapay zekâ biçimlerine dış kaynak kullanımı ve
sanallaştırılmasıyla, ‘kovan’ zihnin insanüstü “küresel bir beyin şeklinde
gerçekleşmeye doğru ilerlemekte” olduğunu görüyoruz.
Çalışma, insan bilişinin geleceği hakkında
bazı kurgusal tahminler yaparak sona bulmaktadır.
Mustafa Özcan (23 Aralık 2019)
______________
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder