Teleoloji ve Ardışık Olgular
Olayların sürekliliğinin, peşi sıra gelenlerin varlığında vuku
bulmalarının aynı zamanda da bir başlama ve sürme olgusu olması zorunluluğu vardır. Tüme varmak için belirli bir eylemi başlatmanın, konu ile ilgili yasaları öncelemediği, yasaların aynı zamanda birer kavram veya kategori olmalarından kaynaklanır. Felsefe konusunda bilgisi olanlar kavram, yasa ve kategori terimlerinin bu şekilde kullanılmasına karşı çıksa da böyle kalıpların ara sıra semantik olarak birbirlerine geçmesinde fayda vardır. Evrim bir dizi olgular zinciridir ve ancak ardışık olmaları onları kesintisiz yapar, evrimsel iki değişiklik arasındaki sürenin uzun olması bu değişimdeki devamlılığın kesilmiş olduğu anlamına gelmez.
bulmalarının aynı zamanda da bir başlama ve sürme olgusu olması zorunluluğu vardır. Tüme varmak için belirli bir eylemi başlatmanın, konu ile ilgili yasaları öncelemediği, yasaların aynı zamanda birer kavram veya kategori olmalarından kaynaklanır. Felsefe konusunda bilgisi olanlar kavram, yasa ve kategori terimlerinin bu şekilde kullanılmasına karşı çıksa da böyle kalıpların ara sıra semantik olarak birbirlerine geçmesinde fayda vardır. Evrim bir dizi olgular zinciridir ve ancak ardışık olmaları onları kesintisiz yapar, evrimsel iki değişiklik arasındaki sürenin uzun olması bu değişimdeki devamlılığın kesilmiş olduğu anlamına gelmez.
Geçmişten geleceğe böyle süregelen ve görünüşe göre de devam edecek olan bu ardışık eylemler dizisinin somut veya soyut bir amacının olması akla uygundur. Evrimin bir başlangıcı var olduğundan doğal olarak bir sonu da olması gerekir ama bu arada, bu düzenli, tehlikeli ve karmaşık ardışık yolda, bu yol bitmeden önce açığa çıkan nesnel bir hedef (telos) olmalıdır. Teleolojiye göre evrimin yolu üzerinde böyle bir sapma olması entropinin oklarından sıyrılma amacı da taşır. Teleolojinin varsayılan bu mantığında, en sonunda evrimi de olumsuzlayan yani evrim tarafından sürekli olumsuzlanan olguların tümünü olumsuzlayan (olumsuzlamanın olumsuzlaması) ve böylece olumlu bir sonuca ulaşan bir diyalektik zorunlu olarak gerçekleşmelidir.
Eğer böyle bir amacın veya hedefin (telos) var olması, ne bilinci ne özneyi ve ne de varoluşu doğrudan etkilemiyorsa bunun sadece başıboş ardışık olgular dizisi olması gerekir ama bilinçli özneler olarak varoluşumuzun anlamı bunun var olmasına bağlıdır. Başlayıp tükenen dönemsel yaşamlar deneysel olarak her ne kadar içe dönük bilinçler olsalar da onların akan zaman içinde hiçliğe yazgılı olması, onların “şimdi” de var olmalarını engelleyemez. Bu çok bilinmeyenli denklem, Kant’ın kendinde-şey dediği ve arı usu fenomene mahkum yapan düşünce biçiminin bir başka ifade ediliş şekli olabilir.
Erdoğan Merdemert (3 Eylül 2012)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder