Mantıksal Koordinat Sistemi
Bilindiği gibi cebir ve analitik geometri işlemlerinde irdelemelerin hızlandırılması için zihne dıştan yardımcı olan biçimsel-mantıksal bir gösterim aracı olarak Kartezyen koordinat* sistemi kullanılmaktadır.
Oysa ayni şekilde, matematiksel olmayan genel bilginin bellekten geri çağrılıp zihinde mantıksal olarak işlenmesi sırasında zihindeki her tür işlem durumuna uygun irdelemelerin hızlandırılabilmesi için bunun paralellinde Kartezyen koordinat sistem’inde olduğu gibi dıştan yardımcı bir “mantık çerçevesi” olarak kullanılabilecek gösterim platformunun olmasında gereksinim vardır. İşte bu tür bir dizgenin kurgusu için bir deneme yapmak istiyorum.
Kısaca, “düşünsel etkinliklerin dışsal gösterimi için dik çift eksenli biçimsel-mantıksal düzlem” diye daha derli toplu olarak da ifade edilmesi olanaklı olan bu tür kurgusal bir dizgenin tasarımı için ilkin nasıl yol olması gerektiği yönündeki irdelemeye geçelim:
Koordinatlar ilk aşamada genel bilginin istatistiksel karakterini simgeleyen entropi ile enformasyon boyutlarını temsilen kesişen iki dikey eksenden oluşan düzlemsel bir konumlandırma düzeni olarak tasarımlanmalıdır.
Böylece söz konusu yapı, Kartezyen koordinat sistemi üzerinde iki yönlü hareket serbestliğine olanak tanıyan bir gösterim ve çözümleme aracı olarak şekillenebilir. Ama eksenlerde hareket iki yönde olup ardsüremli** ise irdeleme düz mantıksal işlemli, eşsüremli*** ise irdeleme diyalektik mantıksal işlemlidir. Yani sistem mantıksal açıdan iki kipli biçimleştirme özelliğine iyedir diyebiliriz.
Konu için sahici bir taslam**** oluşturmak amacı ile doğadan çeşitli ön örnekleri ele almak olanaklıdır. Örneğin amipin besine yaklaşması ya da zararlıdan, tehlikeden uzaklaşması şeklindeki en ilkel hayvansal hareketlerden biri olarak bilinen zoo tropizm iki yönde yönlenme için ilginç bir durumdur. Öte yandan ayçiçeğinin sadece güneşe, ışığa yönelmesi ama karşıt bir hareket yapmaması, yani karanlığa yönelmemesi, başka bir deyişle tek yönlü yönlenmesi şeklindeki hareket olan fito tropizm ise formel mantıksallık için çok güzel eğretilemesel***** bir örnek olarak görülebilir.
Böylece bitki-hayvan kıyaslaması örneği ile gerçek dünyada diyalektik mantığın düz mantıktan daha üstte bir ulam olduğunu da görmekteyiz
Bu bağlamda cansız varlıklar dünyası için de örnekseme****** yoluyla konuyu irdelemek mümkündür. Makro fiziksel kosmozdan bakışla katı-sıvı-gaz gibi veya özdeksel öz durum******* değişmelerini sağlayan basınç, hacim ve sıcaklık şeklindeki entropik “bağımsız değişkenler********” ile ifade edilebilecek böyle bir yapı üç boyutlu, yani “olgun” diyalektik mantık temelinde görünür dünyanın biçimsel temsili olacaktır.
Bu denemeyi, nesnel olayları biçimsel görüngeden bütüncül olarak irdelemek için yapılması gerekli bir soyutlama girişimi mahiyeti ile görmek gereklidir.
Bu durumda da bu ve benzer girişimleri ortak bir zeminde bir araya gelmeleri koşulu ile holistik (bütünsel) düşüncenin gelişmesinde yeni ve önemli bir adım olarak görmek olanaklıdır.
___________________
*Latinceden türetilmiş “çifte atanmalı düzende” anlamındaki koordinat sözcüğü için Türkçe karşılık olabilecek sözcükler: eşkonum, eşsayı ve eşgüdem. Ama bana göre bunlar arsında eşgüdem en uygun olandır.
**Asenkron, ***Senkron, ****Model, *****Mecazi, ******Analoji, *******Hal, ********Parametre,
http://kadikoydusunceplatformu.blogspot.com/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder